Definitie van onderpresteren

DSC_0803

Afgelopen winter kocht ik een bos lelies. Ze zaten heel mooi in de knop. Toen ze een week in de vaas zaten, stond er een heel mooi boeket lelies op de tafel. De meeste knoppen waren helemaal open gegaan en de bloemen toonden hun pracht en praal. Er waren echter ook een paar knoppen die maar half geopend waren; op zich een leuk gezicht, maar ze zagen er niet uit als lelies. Toen de bloeitijd over was, vielen de bloembladen van de geopende knoppen op tafel. De halfgeopende knoppen stonden, half ingedroogd, op de vaas.

 

Onderpresteren, wat is het?

Het bovenstaande beeld doet mij denken aan onderpresteerders. Het zijn leuke en sympathieke mensen, maar ze ontplooien zich niet. Ze ontwikkelen hun capaciteiten en hun potentieel niet en bereiken hun doel/bestemming niet.

Gaat dit om cijfers op toetsen? Gebeurt het alleen op school? Dit ga je wel denken wanneer je de bekende definities van onderpresteren leest:

  1. “Onder presteren is het lager presteren op schoolvorderingen dan op grond van intelligentiescores verwacht zou worden.”  (Ton Mooij, 2007)
  2. “We spreken van een discrepantie wanneer een leerling op de schooltoetsen een standaarddeviatie lager scoort dan op de IQ-test.” Onderwijsraad (2007)

 

Beide van deze algemeen aanvaarde en veel gebruikte definities stuiten op problemen. Want, wat is in dit opzicht dan een standaarddeviatie? Ervan uitgaand dat iemand die op een passend niveau zit met een redelijke inspanning een zeven moet kunnen halen, is een standaarddeviatie dan één punt lager, dus een zes? Of is het wat een onvoldoende wordt genoemd- een vijf-, dus twee punten lager?

Wanneer je dan (hoog)begaafd bent en er geen passend niveau is voor jou, gaan we er dan ook vanuit dat een vijf voor jou een onvoldoende, dus onderpresteren is?

Het is tijd deze algemene norm los te laten en per individu te gaan bekijken wat onderpresteren is. Dat kan voor sommige leerlingen betekenen dat ze met een acht nog steeds een onvoldoende halen en dus onderpresteren.

 

Kijkend naar de definitie van presteren is dit laatste helemaal nog niet zo raar:

Presteren: 1. tot stand brengen 2. goed voor de dag komen (vandale.nl )

Presteren: vervullen, verrichten, uitvoeren, volbrengen, functioneren, bestaan (woorden-boek.nl)

En de definitie van Bestaan is: existeren, leven, zijn, presteren, wagen, wezen (woorden-boek.nl)

De huidige definitie impliceert ook dat het alleen op school plaatsvindt: lager presteren op schoolvorderingen en/of op de schooltoetsen. Als dat het geval is, waarom maken we er dan zo’n drama van? Eens stopt de leerling met zijn schoolloopbaan en dan is het probleem toch opgelost?

Engelstalige definities daarentegen geven wel aan dat het wel verder gaat dan de schoolse setting.

Davis & Rimm (1998) zeggen dat het bij onderpresteren gaat over: “The relationship between the talent and the expected contribution to society is the important point of comparison”.  

Hoewel ik persoonlijk niet zo gecharmeerd ben van het idee dat we een verplichting naar de maatschappij hebben, ik zie het meer als een verplichting aan jezelf om te presteren en uit het leven te halen wat er in zit, geeft deze definitie wel aan dat het buiten school ook mogelijk is om onder te presteren.

Bij Reis & McCoach (2000) gaat het over: “Underachievement relating to individuals who fail to realize their goals, or to ‘self-actualise’.” Hierbij gaat het om: je doelen niet bereiken of je zelf niet ontplooien, dit biedt veel meer dan alleen schoolprestaties en een schoolse setting. De verschillende profielen van onderpresteren van diverse wetenschappers die het onderwerp bestuderen, geven ook aan dat onderpresteren meer behelst dan alleen slechte prestaties op school. De impact van onderpresteren is groter dan onze definities doet vermoeden. Hierom geef ik onderpresteren een andere definitie:

Onderpresteren is: het niet ontwikkelen van je capaciteiten, jezelf niet zijn, jezelf niet laten zien, niet het beste uit je zelf halen, je competenties en je potentieel niet ontwikkelen. Dit is het eerst zichtbaar/herkenbaar op school als de cijfers op (school)toetsen lager zijn dan je op grond van IQ –scores zou verwachten, zonder dat daarbij sprake is van een leerstoornis.